بلاکچین خصوصی چیست و چه کاربردی دارد؟

دفتری را تجسم کنید که اطلاعات را در صفحات آن ثبت می‌کنید، بلاکچین مانند دفتری است که اطلاعات در صفحه‌های آن ثبت می‌شود با این تفاوت که این دفتر به‌صورت دیجیتال است. اطلاعات به شکلی رمزگذاری شده است، که نه‌تنها نیاز به یک کنترل‌کننده و شخص سوم ندارد، بلکه اطلاعات را غیرقابل دست‌کاری می‌کند. از این جهت در بسیاری مواقع از بلاکچین به‌عنوان یک دفترکل دیجیتال و یا دیتابیس یاد می‌شود.

دنیایی را تصور کنید که هر قطعه اطلاعاتی که به اشتراک می‌گذارید، در یک دفتر کل دیجیتال، ایمن و بدون دست‌کاری ثبت می‌شود. دنیایی که در آن نیازی به ‌واسطه‌هایی مانند بانک‌ها یا سازمان‌های دولتی برای تائید تراکنش‌ها نیست. این جهان با تکنولوژی بلاکچین شکل‌گرفته است که در این مقاله دو نوع کلی آن را بررسی می‌کنیم.

بلاکچین مانند یک دفتر دیجیتالی است که هر تراکنش انجام شده توسط کاربران خود را ثبت می‌کند. دفتری که از به هم پیوستن بلوک‌ها تشکیل‌شده است. هر بلوک مانند صفحه‌ای است که دارای چندین تراکنش است. هنگامی‌که یک بلوک به دفتر اضافه می‌شود، نمی‌توان آن را تغییر داد یا حذف کرد. این باعث می‌شود بلاکچین‌ها در برابر هک بسیار ایمن و مقاوم باشند.

با مقبولیت بیت‌کوین به‌عنوان اولین رمزارز دیجیتال با هدف تسهیل پرداخت‌ها، بلاکچین‌های دیگری مانند اتریوم در جهت تسهیل انعقاد هر نوع قراردادی بین طرفین ایجاد شد. بلاکچین‌ها فقط برای صنعت مالی نیستند، آن‌ها می‌توانند در صنایع مختلفی مانند مراقبت‌های بهداشتی، مدیریت زنجیره تأمین، سیستم‌های رأی‌گیری و املاک و مستغلات استفاده شوند. تصور کنید هر محصولی که می‌خرید یک پاسپورت دیجیتالی داشته باشد که نشان دهد از کجا آمده، چه کسی آن را ساخته است و چگونه به دست شما رسیده است. یا تصور کنید هر بار که به پزشک مراجعه می‌کنید، سابقه پزشکی شما به‌راحتی در دسترس هر پزشک دیگری باشد که به آن مراجعه می‌کنید، اما فقط با اجازه شما.

بلاکچین‌ها این پتانسیل را دارند که نحوه انجام تجارت، تبادل اطلاعات و تعامل با یکدیگر را تغییر دهند. این فناوری است که می‌تواند مزایای قابل‌توجهی را برای صنایع مختلف به ارمغان بیاورد و شیوه زندگی ما را بهبود بخشد. در ادامه دو نوع اصلی بلاکچین‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.

تفاوت بین بلاکچین خصوصی و عمومی و موارد استفاده

یک بلاکچین عمومی مانند یک دفتر توزیع شده عمومی است که هر کسی می‌تواند تراکنش‌ها را ببیند و موارد جدیدی را به دفتر اضافه کند. بیت‌کوین و اتریوم نمونه‌هایی از بلاکچین‌های عمومی هستند. بلاکچین‌های عمومی غیرمتمرکز و برای همه باز هستند. اطلاعات به‌صورت کاملاً شفاف در دسترس عموم است، به این معنی که تمام تراکنش‌ها برای همه افراد در شبکه قابل‌مشاهده است.

از سوی دیگر، یک بلاکچین خصوصی مانند یک دفتر خصوصی است که تنها گروهی از افراد می‌توانند آن را ببینند و تراکنش‌های جدیدی را به آن اضافه کنند. بلاکچین‌های خصوصی اغلب توسط شرکت‌ها و سازمان‌ها برای بهبود عملکرد و افزایش امنیت استفاده می‌شود. بلاکچین‌های خصوصی همچنین توسط کنسرسیوم‌ها نیز استفاده می‌شوند، که گروهی از شرکت‌ها هستند که برای همکاری در یک پروژه خاص و به اشتراک‌گذاری یک شبکه بلاکچین خصوصی گرد هم می‌آیند.

موارد استفاده از بلاکچین‌های عمومی عمدتاً در مورد دارایی‌ها و ارزهای دیجیتال، امور مالی غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند و نیز برای پیش‌بینی بازارها و سیستم‌های حاکمیتی استفاده می‌شوند.

موارد استفاده از بلاکچین خصوصی عمدتاً می‌تواند در مورد مدیریت زنجیره تأمین، امور مالی، مراقبت‌های بهداشتی و سیستم‌های رأی‌گیری مورد استفاده باشد. به طور کلی برای بهبود قابلیت ردیابی کالاها، بهبود امنیت و حفظ حریم خصوصی داده‌های حساس و افزایش شفافیت و تغییرناپذیری فرآیند رأی‌گیری می توانیم از بلاکچین خصوصی استفاده کنیم.

به‌طور خلاصه، بلاکچین‌های عمومی برای همه در دسترس و باز است و اغلب برای دارایی‌های دیجیتال و امور مالی غیرمتمرکز استفاده می‌شود، درحالی‌که بلاکچین‌های خصوصی به گروهی از افراد خاص محدود می‌شود و اغلب توسط شرکت‌ها و سازمان‌ها برای بهبود عملیات و افزایش امنیت استفاده می‌شود.

دسته‌بندی بلاکچین‌های خصوصی

در بلاکچین‌های خصوصی، از مکانیسم‌های اجماع برای اطمینان از یکپارچگی شبکه و اعتبارسنجی تراکنش‌ها استفاده می‌شود. متداول‌ترین مکانیسم‌های اجماع مورد استفاده در بلاکچین‌های خصوصی عبارت‌اند از: اثبات کار (PoW)، اثبات سهام (PoS) و تحمل خطای بیزانس عملی(PBFT). هر یک از این مکانیسم‌های اجماع دارای مزایا و معایب خاص خود هستند.

انواع مختلف بلاکچین خصوصی بر اساس مکانیسم اجماع(Consensus Mechanism):

اثبات کار (PoW) یک مکانیسم اجماع است که شرکت‌کنندگان را ملزم به حل معادلات پیچیده ریاضی برای تأیید تراکنش‌ها و اضافه‌کردن بلوک‌های جدید به زنجیره می‌کند. PoW  برای بلاکچین خصوصی مناسب نیست زیرا به مقدار قابل‌توجهی از قدرت محاسباتی و انرژی نیاز دارد.

اثبات سهام (PoS) یک مکانیسم اجماع است که شرکت‌کنندگان را ملزم می‌کند تا مقدار معینی از دارایی دیجیتال خود را برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و اضافه‌کردن بلوک‌های جدید به زنجیره به اشتراک بگذارند. PoS نسبت به PoW به منابع کمتری نیاز دارد و برای بلاکچین‌های خصوصی مناسب‌تر است. با این حال، PoS همچنان چالش تمرکززدایی را در پیش دارد، زیرا هرچه تعداد سهام‌های یک شرکت‌کننده بیشتر باشد، قدرت بیشتری برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها دارند.

تحمل خطای بیزانسی عملی(PBFT) یک مکانیسم اجماع است که بر اساس مفهوم شخص ثالث قابل‌اعتماد عمل می‌کند. در PBFT، گروه کوچکی از گره‌های از پیش انتخاب‌شده به نام اعتبارسنج‌ها، مسئول اعتبارسنجی تراکنش‌ها و افزودن بلوک‌های جدید به زنجیره هستند. PBFT بسیار کارآمد است و می‌تواند تعداد زیادی از تراکنش‌ها را پردازش و تایید کند، که آن را برای بلاکچین‌های خصوصی با تعداد شرکت‌کنندگان بالا مناسب می‌کند. با این حال، PBFT نیز می‌تواند آسیب‌پذیر باشد، زیرا اگر یک اعتبارسنجی به خطر بیفتد، شبکه قادر به کار نخواهد بود.

به‌طور خلاصه، هر مکانیزم اجماع مزایا و معایب خاص خود را دارد و انتخاب مکانیسم اجماع به الزامات و ویژگی‌های خاص بلاکچین خصوصی موردنظر بستگی دارد. PoW برای بلاکچین‌های خصوصی مناسب نیست، به نسبت، PoS برای بلاکچین‌های خصوصی مناسب‌تر است اما باز می‌تواند آسیب‌پذیر باشد، در این بین PBFT بسیار کارآمدتر است.

انواع مختلف بلاکچین خصوصی بر اساس مدل مجوز:

در بلاکچین‌های خصوصی، مجوز به فرآیند کنترل دسترسی به شبکه اشاره دارد. به‌طورکلی سه نوع اصلی از مدل‌های مجوزدهی مورد استفاده در بلاکچین خصوصی وجود دارد: دارای مجوز کامل، مجوز جزئی و مجوز باز.

بلاکچین‌های کاملاً مجاز فقط برای گروه خاصی از افراد یا سازمان‌های از پیش تأییدشده قابل‌دسترسی هستند. این نوع مدل مجوز معمولاً در صنایع حساس مانند مالی یا مراقبت‌های بهداشتی استفاده می‌شود، جایی که امنیت و حریم خصوصی شبکه باید به‌شدت کنترل شود. مزیت اصلی بلاکچین‌های کاملاً مجاز این است که سطح بالایی از امنیت و حریم خصوصی را ارائه می‌دهند. با این حال، آن‌ها همچنین دارای معایب کمبود انعطاف‌پذیری و عدم وجود دسترسی برای شرکت‌کنندگان جدید هستند.

بلاکچین‌های دارای مجوز جزئی برای طیف وسیع‌تری از افراد یا سازمان‌ها قابل‌دسترسی هستند، اما همچنان برای دسترسی به‌نوعی تأیید یا تأیید اعتبار نیاز دارند. این نوع مدل مجوز معمولاً در صنایعی مانند مدیریت زنجیره تأمین استفاده می‌شود، جایی که سطح مشخصی از شفافیت و پاسخگویی موردنیاز است، اما لازم نیست همه شرکت‌کنندگان دسترسی برابر به شبکه داشته باشند. مزیت اصلی بلاکچین‌های دارای مجوز جزئی این است که تعادلی بین امنیت، حریم خصوصی و دسترسی فراهم می‌کنند. با این حال، آن‌ها همچنین می‌توانند از امنیت کمتری نسبت به بلاکچین‌های کاملاً مجاز برخوردار باشند، زیرا برای تعداد بیشتری از شرکت‌کنندگان در دسترس هستند.

بلاکچین‌های دارای مجوز باز برای هر کسی باز است، اما همچنان برای پیوستن به شبکه به‌نوعی تأیید اعتبار یا تأیید نیاز دارند. بلاکچین‌های دارای مجوز باز معمولاً در صنایعی مانند املاک و مستغلات استفاده می‌شوند، جایی که به شفافیت بالایی نیاز است، اما لازم نیست همه شرکت‌کنندگان به شبکه دسترسی برابر داشته باشند. مزیت اصلی بلاکچین‌های دارای مجوز باز این است که در دسترس تر و انعطاف‌پذیرتر هستند و به این ترتیب اضافه شدن مشارکت‌کنندگان جدید به شبکه آسان‌تر می‌شوند.

انواع مختلف بلاکچین خصوصی بر اساس مدل استقرار:

در بلاکچین‌های خصوصی، مدل‌های استقرار به روشی اشاره دارد که در آن شبکه استقرار دارد و مدیریت می‌شود. سه نوع اصلی از مدل‌های استقرار مورد استفاده در بلاکچین‌های خصوصی وجود دارد: درون محل، مبتنی بر ابر و ترکیبی(هیبریدی).

مدل‌های استقرار داخلی به بلاکچین‌های خصوصی اشاره می‌کنند که بر روی سرورها یا زیرساخت‌های خود سازمان مستقر هستند و مدیریت می‌شوند. این نوع مدل استقرار معمولاً توسط سازمان‌هایی استفاده می‌شود که می‌خواهند کنترل کاملی بر شبکه و داده‌های خود داشته باشند و داده‌های خود را در محل استقرار خود نگه‌داری می‌کنند. مزیت اصلی مدل‌های استقرار در محل این است که سطح بالایی از امنیت و حریم خصوصی را فراهم می‌کنند، زیرا سازمان کنترل کاملی بر شبکه و داده‌های آن‌ها دارد. با این حال، آن‌ها همچنین دارای معایب، گران‌تر و پیچیده‌تر بودن برای راه‌اندازی و نگهداری هستند.

مدل‌های استقرار مبتنی بر ابر به بلاکچین‌های خصوصی اطلاق می‌شوند که بر روی یک پلتفرم مبتنی بر ابر، مانند خدمات بلاکچین وب آمازون یا مایکروسافت آژور، مستقر و مدیریت می‌شوند. این نوع مدل استقرار معمولاً توسط سازمان‌هایی استفاده می‌شود که می‌خواهند از مقیاس‌پذیری و انعطاف‌پذیری پلتفرم‌های مبتنی بر ابر استفاده کنند و می‌خواهند هزینه و پیچیدگی راه‌اندازی و حفظ زیرساخت‌های خود را کاهش دهند. مزیت اصلی مدل‌های استقرار مبتنی بر ابر این است که مقرون‌به‌صرفه‌تر و راه‌اندازی و نگهداری آسان‌تر هستند. با این حال، ممکن است نسبت به مدل‌های استقرار درون محل از امنیت کمتری برخوردار باشند، زیرا داده‌های سازمان در یک پلتفرم شخص ثالث در این مورد طرف سوم ذخیره می‌شوند.

مدل‌های استقرار ترکیبی به بلاکچین‌های خصوصی اشاره می‌کنند که هم در محل و هم بر روی یک پلتفرم مبتنی بر ابر مستقر و مدیریت می‌شوند. این نوع مدل استقرار معمولاً توسط سازمان‌هایی استفاده می‌شود که می‌خواهند از مزایای مدل‌های استقرار درون محل و مبتنی بر ابر استفاده کنند. مزیت اصلی مدل‌های استقرار هیبریدی این است که تعادلی بین امنیت، حریم خصوصی، مقیاس‌پذیری و مقرون‌به‌صرفه بودن فراهم می‌کنند. با این حال، راه‌اندازی و نگهداری آن‌ها می‌تواند پیچیده‌تر از مدل‌های استقرار داخلی یا مبتنی بر ابر باشد.

به‌طور خلاصه، هر مدل استقرار مزایا و معایب خاص خود را دارد و انتخاب مدل استقرار به الزامات و ویژگی‌های خاص بلاکچین خصوصی موردنظر بستگی دارد. مدل‌های استقرار در محل، سطح بالایی از امنیت و حریم خصوصی را ارائه می‌کنند، اما می‌توانند گران‌تر و پیچیده‌تر برای راه‌اندازی و نگهداری باشند. مدل‌های استقرار مبتنی بر ابر مقرون‌به‌صرفه‌تر و راه‌اندازی و نگهداری آسان‌تر هستند، اما ممکن است امنیت کمتر و خصوصی‌تر نیز داشته باشند. مدل‌های استقرار ترکیبی تعادلی از امنیت، حریم خصوصی، مقیاس‌پذیری و مقرون‌به‌صرفه بودن را فراهم می‌کنند، اما همچنین می‌توانند برای راه‌اندازی و نگهداری پیچیده‌تر باشند.

انواع مختلف بلاکچین خصوصی مبتنی بر پلتفرم:

در بلاکچین‌های خصوصی، پلتفرم‌ها به نرم‌افزار و زیرساخت زیربنایی مورد استفاده برای ساخت و راه‌اندازی شبکه اشاره می‌کنند. چندین پلتفرم محبوب برای ساخت بلاکچین‌های خصوصی مانند اتریوم، هایپرلجر و کوردا وجود دارد.

اتریوم یک پلتفرم منبع‌باز است که به هر کسی اجازه می‌دهد تا برنامه‌های غیرمتمرکز (Dapps) را برپایه بلاکچین اتریوم بسازد و استقرار دهد. که دارای طیف گسترده‌ای از موارد استفاده، از امور مالی تا مدیریت زنجیره تأمین است. مزیت اصلی اتریوم انعطاف‌پذیری و جامعه توسعه‌دهندگان بزرگ آن است. با این حال، به‌طور خاص برای بلاکچین‌های خصوصی طراحی نشده است، بنابراین ممکن است سطح امنیت و مقیاس‌پذیری مشابه دیگر پلتفرم‌ها را ارائه ندهد.

هایپرلجر(Hyperledger) یک پلتفرم منبع‌باز است که به‌طور خاص برای ساخت بلاکچین‌های خصوصی طراحی‌شده است. این یک پروژه مشترک از بنیاد لینوکس است و دارای چندین فریمورک مانند فابریک Fabric و ساوتوث Sawtooth است. هایپرلجر (Hyperledger) برای صنایعی مانند امور مالی، مدیریت زنجیره تأمین و مراقبت‌های بهداشتی مناسب است، در مواردی که امنیت و حریم خصوصی نقش مهم‌تری را ایفا می‌کنند. مزیت اصلی Hyperledger تمرکز آن بر امنیت و حریم خصوصی است، اما به‌اندازه اتریوم انعطاف‌پذیر نباشد.

Corda یک پلتفرم بلاکچین خصوصی است که به‌طور خاص برای خدمات مالی طراحی‌شده است. تمرکز Corda بر حفظ حریم خصوصی و امنیت، آن را برای موارد استفاده در امور مالی، بیمه و سایر صنایعی که به اشتراک‌گذاری داده‌ها نیاز است، مناسب می‌کند. Corda فقط به طرف‌های ضروری اجازه می‌دهد تا به داده‌ها دسترسی داشته باشند و می‌تواند تراکنش‌های مالی پیچیده را نیز انجام دهد. مزیت اصلی Corda تمرکز آن بر خدمات مالی است، اما به‌اندازه اتریوم و هایپرلجر انعطاف‌پذیر نیست.

به‌طور خلاصه، هر پلتفرم مزایا و معایب خاص خود را دارد و انتخاب پلتفرم به الزامات و ویژگی‌های خاص بلاکچین موردنظر بستگی دارد. اتریوم انعطاف‌پذیر است و جامعه توسعه‌دهندگان بزرگی دارد، Hyperledger برای صنایعی که نیاز به امنیت و حفظ حریم خصوصی دارند، و Corda برای خدمات مالی مناسب‌تر است.

انواع مختلف بلاکچین‌های خصوصی بر اساس اندازه شبکه

اندازه شبکه در بلاکچین‌های خصوصی به تعداد شرکت‌کنندگان و گره‌ها در شبکه اشاره دارد. بلاکچین‌های خصوصی را می‌توان بر اساس اندازه شبکه به سه دسته اصلی طبقه‌بندی کرد: شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)، شرکت‌های بزرگ و شبکه‌های کنسرسیوم.

✔بلاکچین‌های خصوصی «شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)» شبکه‌هایی هستند که معمولاً از تعداد کمی شرکت‌کننده مانند یک شرکت واحد یا گروه کوچکی از شرکت‌ها تشکیل شده‌اند. این شبکه‌ها اغلب برای موارد استفاده خاص مانند مدیریت زنجیره تأمین، هویت دیجیتال یا نگهداری سوابق استفاده می‌شوند. مزیت اصلی بلاکچین‌های خصوصی SME این است که راه‌اندازی و مدیریت آن‌ها نسبتاً آسان است و نسبت به شبکه‌های بزرگ‌تر از امنیت و خصوصی بودن کمتری برخوردار باشند.

✔بلاکچین خصوصی «شرکت‌های بزرگ»، شبکه‌هایی هستند که معمولاً از تعداد زیادی شرکت‌کننده، مانند مجموعه بزرگی از شرکت‌ها یا یک سازمان دولتی تشکیل شده‌اند. این شبکه‌ها اغلب برای موارد استفاده پیچیده‌تر مانند خدمات مالی، مراقبت‌های بهداشتی یا سیستم‌های رأی‌گیری استفاده می‌شوند. مزیت اصلی بلاکچین خصوصی شرکت‌های بزرگ این است که سطح بالاتری از امنیت و حریم خصوصی را فراهم می‌کنند، زیرا منابع و تخصص بیشتری برای اختصاص به مدیریت شبکه دارند. با این حال، ممکن است راه‌اندازی و نگهداری آن‌ها نسبت به شبکه‌های کوچک‌تر پیچیده‌تر باشد.

✔«شبکه‌های کنسرسیومی» شبکه‌هایی هستند که معمولاً از گروهی از سازمان‌ها تشکیل شده‌اند که گرد هم می‌آیند تا به‌طور مشترک یک شبکه بلاکچین خصوصی را اداره کنند. این شبکه‌ها اغلب برای موارد استفاده خاص مانند مدیریت زنجیره تأمین، امور مالی تجارت و سایر صنایع که در آن چندین طرف نیاز به اشتراک‌گذاری اطلاعات و تراکنش با یکدیگر در یک محیط امن و خصوصی دارند، استفاده می‌شود. مزیت اصلی شبکه‌های کنسرسیومی این است که تعادلی بین امنیت، حریم خصوصی و دسترسی فراهم می‌کنند، زیرا به‌طور مشترک توسط چندین طرف با تخصص و منابع مختلف اداره می‌شوند. با این حال، ممکن است راه‌اندازی و مدیریت آن‌ها نسبت به شبکه‌های کوچک‌تر پیچیده‌تر باشد، زیرا هماهنگی در مشارکت چند طرف می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

به‌طور خلاصه، هر اندازه از بلاکچین خصوصی دارای مزایا و معایب خاص خود است و انتخاب اندازه شبکه به الزامات و ویژگی‌های خاص بلاکچین مورد نظر بستگی دارد. راه‌اندازی و مدیریت بلاکچین خصوصی شرکت‌های کوچک و متوسط نسبتاً آسان است، اما ممکن است نسبت به شبکه‌های بزرگ‌تر امنیت و حریم خصوصی کمتری داشته باشند. بلاکچین خصوصی شرکت‌های بزرگ سطح بالاتری از امنیت و حریم خصوصی را ارائه می‌کنند، اما ممکن است راه‌اندازی و نگهداری آن‌ها پیچیده‌تر باشند. شبکه‌های کنسرسیوم تعادلی بین امنیت، حریم خصوصی و دسترسی فراهم می‌کنند، اما ممکن است راه‌اندازی و مدیریت آن پیچیده‌تر باشد، زیرا هماهنگی مشارکت چند طرف می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. 

انواع مختلف بلاکچین خصوصی بر اساس موارد استفاده

همانطور که گفته شد، بلاکچین خصوصی را می‌توان برای طیف وسیعی از موارد استفاده، مانند مدیریت زنجیره تأمین، امور مالی، مراقبت‌های بهداشتی و غیره استفاده کرد. هر مورد استفاده مجموعه‌ای از الزامات و ویژگی‌های خاص خود را دارد و انواع مختلفی از بلاکچین خصوصی را می‌توان برای رسیدگی به هر مورد استفاده کرد.

✔مدیریت زنجیره تأمین یکی از محبوب‌ترین موارد استفاده برای بلاکچین‌های خصوصی است. مدیریت زنجیره تأمین نیاز به درجه بالایی از شفافیت و مسئولیت‌پذیری دارد و بلاکچین‌های خصوصی می‌توانند برای ایجاد یک سابقه بدون دست‌کاری از تمام تراکنش‌هایی که در زنجیره تأمین رخ می‌دهند استفاده شود. برای این مورد، معمولاً از بلاکچین خصوصی با مدل دارای مجوز جزئی یا مجوز باز استفاده می‌شود، زیرا تعادلی بین امنیت، حریم خصوصی و دسترسی ارائه می‌کنند. پلتفرم‌هایی مانند Hyperledger Fabric و Corda برای این مورد مناسب هستند.

✔امور مالی یکی دیگر از موارد استفاده محبوب برای بلاکچین‌های خصوصی است. خدمات مالی به درجه بالایی از امنیت و حریم خصوصی نیاز دارند و بلاکچین‌های خصوصی می‌توانند برای انتقال امن و خصوصی و ردیابی دارایی‌ها استفاده شوند. برای این مورد، معمولاً از بلاکچین خصوصی با یک مدل کاملاً مجاز استفاده می‌شود، زیرا سطح بالایی از امنیت و حریم خصوصی را ارائه می‌دهند. پلتفرم‌هایی مانند Corda برای این مورد مناسب هستند.

✔بهداشت و درمان یکی دیگر از موارد استفاده محبوب برای بلاکچین خصوصی است. مراقبت‌های بهداشتی به درجه بالایی از امنیت و حریم خصوصی نیاز دارد و بلاکچین‌های خصوصی می‌توانند برای ذخیره اطلاعات به‌صورت ایمن و خصوصی و به اشتراک‌گذاری سوابق پزشکی استفاده شوند. برای این مورد، معمولاً از بلاکچین خصوصی با یک مدل کاملاً مجاز استفاده می‌شود، زیرا سطح بالایی از امنیت و حریم خصوصی را ارائه می‌دهند. پلتفرم‌هایی مانند Hyperledger Fabric برای این مورد مناسب هستند.

این‌ها تنها چند نمونه از موارد استفاده زیاد برای بلاکچین‌های خصوصی هستند. سایر موارد استفاده شامل هویت دیجیتال، سیستم‌های رأی‌گیری و موارد دیگر نیز وجود دارند که هر کدام موارد استفاده، الزامات و ویژگی‌های خاص خود را دارد و انواع مختلفی از بلاکچین‌های خصوصی را می‌توان برای رسیدگی به هر مورد استفاده کرد.

به‌طور خلاصه، بلاکچین‌های خصوصی را می‌توان در طیف گسترده‌ای از موارد، که هر کدام مجموعه‌ای از الزامات و ویژگی‌های خاص خود را دارند، استفاده کرد. برای مدیریت زنجیره تأمین، بلاکچین خصوصی با مدل دارای مجوز جزئی یا مجوز باز معمولاً استفاده می‌شود و پلتفرم‌هایی مانند Hyperledger Fabric و Corda مناسب هستند. برای امور مالی، بلاکچین‌های خصوصی با یک مدل کاملاً مجاز به‌طورمعمول استفاده می‌شود و پلتفرمی مانند Corda مناسب است. برای مراقبت‌های بهداشتی، بلاکچین‌های خصوصی با یک مدل کاملاً مجاز معمولاً استفاده می‌شود و پلتفرمی مانند Hyperledger Fabric مناسب است. سایر موارد استفاده شامل هویت دیجیتال، سیستم‌های رأی‌گیری و موارد دیگر است.

در ادامه نمونه‌های واقعی از شرکت‌ها و صنایعی که در حال حاضر از بلاکچین خصوصی در حوزه‌های مختلفی مانند مدیریت زنجیره تأمین، امور مالی و مراقبت‌های بهداشتی برای بهبود عملکرد خود استفاده می‌کنند.

نمونه مطالعاتی بلاکچین خصوصی

بلاکچین مدتی است که وجود داشته و به اشکال مختلف توسط سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف استفاده می‌شود. همانطور که اشاره شد یکی از محبوب‌ترین اشکال بلاکچین، بلاکچین‌های خصوصی است که محدود به گروهی از افراد و شرکت‌های منتخب است. از بلاکچین‌های خصوصی اغلب برای بهبود عملیات و افزایش امنیت استفاده می‌شود. در ادامه این مقاله، ما نگاهی دقیق‌تر به چند نمونه واقعی از نحوه استفاده از بلاکچین‌های خصوصی در صنایع مختلف مانند مدیریت زنجیره تأمین، امور مالی، بهداشت و درمان و املاک و مستغلات خواهیم داشت. چگونه این موارد به بهبود کارایی و امنیت آن‌ها کمک می‌کند.

✔مدیریت زنجیره تأمین: والمارت، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های خرده‌فروشی در جهان، از یک بلاکچین خصوصی برای ردیابی جابجایی کالا از تولیدکننده به مصرف‌کننده استفاده می‌کند. بلاکچین خصوصی به آن‌ها امکان می‌دهد که با فراخوان سریع و آسان، منشأ محصولات را ردیابی کنند. همچنین به افزایش شفافیت و مسئولیت‌پذیری در زنجیره تأمین کمک می‌کند.

✔امور مالی: جی پی مورگان، یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های سرمایه‌گذاری در جهان، بلاکچین خصوصی خود به نام Quorum را توسعه داده است که برای تسهیل تراکنش‌های مالی امن و شفاف استفاده می‌شود. این فناوری توسط سایر مؤسسات مالی برای کمک به بهبود کارایی و امنیت عملیات آن‌ها اتخاذ شده است.

✔مراقبت‌های بهداشتی: دولت استونی از یک بلاکچین خصوصی برای ذخیره ایمن و به اشتراک‌گذاری اطلاعات بیمار استفاده می‌کند. این به پزشکان و بیمارستان‌ها این امکان را می‌دهد تا به‌راحتی و ایمن‌تر به داده‌های بیمار دسترسی داشته باشند و از آن‌ها استفاده کنند، که می‌تواند کیفیت مراقبت‌های بهداشتی را بهبود بخشد و جان انسان‌ها را نجات دهد.

✔املاک و مستغلات: برخی از شرکت‌ها از بلاکچین‌های خصوصی برای دیجیتالی کردن و خودکار کردن فرآیند خریدوفروش املاک و مستغلات استفاده می‌کنند. این امر می‌تواند در زمان و هزینه هم برای خریداران و هم برای فروشندگان صرفه‌جویی کند و همچنین شفافیت و امنیت معاملات را افزایش ‌دهد.

در ادامه نقش امنیت و حریم خصوصی در بلاکچین‌های خصوصی و نحوه استفاده از آن‌ها برای محافظت از اطلاعات حساس می‌پردازیم.

نقش امنیت و حریم خصوصی

امنیت و حریم خصوصی در هر فناوری که با اطلاعات حساس سر و کار دارد، جزء ملاحظات حیاتی است. بلاکچین‌های خصوصی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. در یک بلاکچین خصوصی، تنها گروه منتخبی از افراد یا سازمان‌ها مجاز به مشارکت در شبکه و دسترسی به اطلاعات ذخیره‌شده در آن هستند. که این امر منجر به افزایش امنیت و محافظت از اطلاعات حساس از دسترسی غیرمجاز می‌شود.

یکی از راه‌هایی که بلاکچین‌های خصوصی امنیت را افزایش می‌دهند، استفاده از «مکانیسم‌های اجماع» است. در یک بلاکچین خصوصی، شرکت‌کنندگان شبکه باید در مورد تراکنش‌هایی که به بلاکچین اضافه می‌شوند به توافق برسند. توافق از طریق مکانیسم‌های اجماع مختلف مانند اثبات کار، اثبات سهام و موارد دیگر صورت می‌گیرد  که باعث جلوگیری از دست‌کاری عوامل مخرب در اطلاعات ذخیره‌شده در بلاکچین می شود.

علاوه بر این، بلاکچین‌های خصوصی می‌توانند از «رمزنگاری» برای محافظت از اطلاعات حساس استفاده کنند. داده‌های ذخیره‌شده در یک بلاکچین خصوصی را می‌توان رمزگذاری کرد، به‌طوری که تنها اشخاص مجاز می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. این کار را می‌توان از طریق روش‌های مختلف رمزگذاری مانند AES و RSA انجام داد.

راه دیگری که بلاکچین‌های خصوصی باعث افزایش حریم خصوصی می‌شوند، استفاده از «قراردادهای هوشمند» است. قراردادهای هوشمند قراردادهایی هستند که طبق شرایط توافق‌نامه که مستقیماً در کد نوشته‌شده است، به‌صورت خودکار اجرایی می‌شوند. از این قراردادها می‌توان برای اجرای خودکار شرایط یک توافق‌نامه، مانند به اشتراک‌گذاری داده‌های حساس استفاده کرد. که امکان اشتراک‌گذاری داده‌ها را به روشی کنترل‌شده و ایمن فراهم می‌کند، جایی که فقط اشخاص مجاز می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند و دسترسی نیز به‌طور کامل قابل‌ردیابی است.

به‌طور خلاصه، بلاکچین‌های خصوصی به‌گونه‌ای طراحی‌شده‌اند که سطح بالایی از امنیت و حریم خصوصی را برای اطلاعات حساس ذخیره‌شده در آن‌ها فراهم کنند. آن‌ها از طریق استفاده از «مکانیسم‌های اجماع»، «رمزگذاری» و «قراردادهای هوشمند» به این امر دست می‌یابند. که این امر بلاکچین‌های خصوصی را به ابزاری قدرتمند برای محافظت از اطلاعات حساس در صنایع مختلف مانند مالی، مراقبت‌های بهداشتی و دولتی تبدیل می‌کند. به‌عنوان‌مثال، در صنعت مراقبت‌های بهداشتی، بلاکچین خصوصی را می‌توان برای ذخیره ایمن و به اشتراک‌گذاری اطلاعات بیماران استفاده کرد، درحالی‌که در صنعت مالی می‌توان از آن‌ها برای تسهیل تراکنش‌های مالی امن و شفاف استفاده کرد.

تأثیر بلاکچین خصوصی بر اقتصاد و جامعه جهانی قابل‌توجه و گسترده است. همان‌طور که این فناوری به تکامل و بلوغ خود ادامه می‌دهد، این احتمال وجود دارد که شرکت‌ها و سازمان‌های بیشتری برای بهبود کارایی، امنیت و شفافیت عملیات خود از بلاکچین‌های خصوصی استفاده کنند. این امر می‌تواند به طیف گسترده‌ای از مزایا برای مشاغل و افراد به‌طور یکسان منجر شود، از جمله:

افزایش کارایی: بلاکچین‌های خصوصی را می‌توان برای خودکارسازی و ساده‌سازی بسیاری از فرآیندهای تجاری مختلف، از مدیریت زنجیره تأمین تا تراکنش‌های مالی، استفاده کرد. این امر می‌تواند باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه برای مشاغل و افراد شود و همچنین سرعت و دقت تراکنش‌ها را افزایش دهد.

افزایش امنیت: بلاکچین‌های خصوصی به‌گونه‌ای طراحی‌شده‌اند که سطح بالایی از امنیت را برای اطلاعات حساس ذخیره‌شده در بلاکچین فراهم کنند. این می‌تواند به محافظت از مشاغل و افراد در برابر کلاه‌برداری و حملات سایبری کمک کند و همچنین باعث افزایش اعتماد و اطمینان در یکپارچگی تراکنش‌ها می‌شود.

افزایش شفافیت: بلاکچین‌های خصوصی شفاف هستند، به این معنی که همه تراکنش‌ها برای همه افراد در شبکه قابل مشاهده است. این می‌تواند مسئولیت‌پذیری و اعتماد را در صنایع مختلف مانند مالی و دولتی افزایش دهد.

دسترسی جامع‌تر به خدمات مالی: از بلاکچین خصوصی می‌توان برای ارائه خدمات مالی به افراد و مشاغلی که در حال حاضر از دسترسی به سیستم‌های بانکداری سنتی محروم هستند، استفاده کرد. این امر می‌تواند به کاهش فقر و نابرابری و همچنین افزایش رشد اقتصادی کمک کند.

حکمرانی بهتر: بلاکچین‌های خصوصی می‌توانند برای بهبود شفافیت و کارایی فرآیندهای دولتی مانند سیستم‌های رأی‌گیری استفاده شوند. این می‌تواند اعتماد عمومی را به دولت افزایش دهد و مشارکت دموکراتیک را بهبود بخشد.

از آنجایی که فناوری بلاکچین به تکامل خود ادامه می‌دهد، این احتمال وجود دارد که در آینده شاهد ظهور مزایای بیشتری از بلاکچین باشیم. پذیرش بلاکچین خصوصی ممکن است تغییرات قابل‌توجهی در نحوه انجام تجارت، تبادل اطلاعات و تعامل با یکدیگر در سطح بین‌المللی ایجاد کند و آن را به یک فناوری هیجان‌انگیز و امیدوارکننده برای عموم تبدیل کند.

در ادامه برخی از چالش‌ها و محدودیت‌های پیش‌رو در استفاده از فناوری بلاکچین خصوصی می‌بینم و چگونگی غلبه بر آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

چالش‌های بلاکچین‌های خصوصی و چگونگی غلبه بر آن‌ها

1. مقیاس پذیری: یکی از چالش‌های اصلی پیش روی بلاکچین‌های خصوصی، مقیاس پذیری است. با اضافه شدن تراکنش‌های بیشتر و بیشتری به بلاکچین، پردازش و اعتبارسنجی به‌موقع همه آن‌ها برای شبکه دشوارتر می‌شود. این می‌تواند منجر به تأخیر در پردازش تراکنش‌ها شود که می‌تواند عملکرد کلی شبکه را مختل کند. برای غلبه بر این چالش، راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری مختلفی مانند شاردینگ، تراکنش‌های خارج از زنجیره و راه‌حل‌های لایه ۲ در حال توسعه هستند تا ظرفیت بلاکچین‌های خصوصی را افزایش دهند.
2. قابلیت همکاری: یکی دیگر از محدودیت‌های بلاکچین‌های خصوصی این است که اغلب از یکدیگر جدا هستند، که برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات را برای آن‌ها دشوار می‌کند. گسستگی شبکه‌ها از هم می‌تواند استفاده کامل از مزایای بلاکچین خصوصی را برای کسب‌وکارها و سازمان‌ها دشوار کند. برای غلبه بر این محدودیت، راه‌حل‌های تعاملی مختلفی مانند پروتکل‌های ارتباطی زنجیره‌ای و زنجیره‌های جانبی برای اتصال بلاکچین‌های خصوصی مختلف و امکان انتقال دارایی‌ها و داده‌ها بین آن‌ها در حال توسعه هستند.
3. مقررات: همچنین چالش‌های نظارتی با بلاکچین‌های خصوصی وجود دارد، زیرا دولت‌ها و سازمان‌ها هنوز در حال کشف چگونگی تنظیم و کنترل این فناوری جدید هستند. به‌عنوان‌مثال، بلاکچین‌های خصوصی اغلب برای تراکنش‌های مالی استفاده می‌شوند و بنابراین باید با مقررات ضد پول‌شویی (AML) و شناخت مشتری (KYC) مطابقت داشته باشند. برای غلبه بر این چالش، شرکت‌های خصوصی بلاکچین در حال همکاری نزدیک با تنظیم‌کننده‌ها و دولت‌ها هستند تا راه‌حل‌های انطباق را ایجاد و اجرا کنند که نیازهای هر دو طرف را برآورده کنند.
4. پذیرش: چالش دیگر عدم پذیرش گسترده بلاکچین‌های خصوصی است. علیرغم مزایای بالقوه بلاکچین‌های خصوصی، بسیاری از کسب‌وکارها و سازمان‌ها به دلیل عدم درک، عدم اعتماد و هزینه‌های بالای پیاده‌سازی هنوز در پذیرش این فناوری تردید دارند. برای غلبه بر این چالش، کمپین‌های آموزشی و آگاهی‌سازی برای آموزش عموم در مورد مزایای بلاکچین‌های خصوصی و نحوه استفاده از آن‌ها برای بهبود عملیات و افزایش امنیت انجام می‌شود.
5. امنیت: بلاکچین‌های خصوصی نسبت به بلاکچین‌های عمومی ایمن‌تر هستند، اما همچنان در برابر تهدیدات امنیتی مانند هک و نقض داده‌ها آسیب‌پذیر هستند. برای غلبه بر این چالش، بلاکچین‌های خصوصی را می‌توان با استفاده از اقدامات امنیتی پیشرفته مانند احراز هویت چندعاملی، سیستم‌های تشخیص نفوذ و ممیزی‌های امنیتی منظم ایمن کرد. علاوه بر این، بلاکچین‌های خصوصی را می‌توان با اجرای بهترین شیوه‌های امنیتی قراردادهای هوشمند به‌گونه‌ای طراحی کرد که در برابر هک مقاوم‌تر باشند.
6. حریم خصوصی: بلاکچین خصوصی برای محافظت از حریم خصوصی کاربران طراحی شده‌اند، اما همچنان نگرانی‌هایی در مورد احتمال نقض داده‌ها و دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حساس وجود دارد. برای غلبه بر این چالش، بلاکچین‌های خصوصی را می‌توان به‌گونه‌ای طراحی کرد که شامل کنترل‌های محرمانگی قوی مانند اثبات دانش صفر(ZKP)، امضای حلقه(Ring Signature) و سایر فناوری‌های افزایش‌دهنده حریم خصوصی باشد.
7. تمرکز: بلاکچین‌های خصوصی اغلب متمرکز هستند، به این معنی که یک نهاد واحد شبکه را کنترل می‌کند. این می‌تواند منجر به عدم شفافیت، پاسخگویی و اعتماد شود. برای غلبه بر این چالش، بلاکچین‌های خصوصی را می‌توان به‌گونه‌ای طراحی کرد که غیرمتمرکزتر باشند و امکان مشارکت بیشتر و توزیع عادلانه‌تر قدرت و کنترل را فراهم کنند.

در نتیجه، بلاکچین‌های خصوصی این پتانسیل را دارند که مزایای قابل‌توجهی را برای صنایع مختلف به ارمغان بیاورند و شیوه زندگی ما را بهبود بخشند. با این حال، هنوز چالش‌ها و محدودیت‌هایی وجود دارد که باید بر آن‌ها غلبه کرد.

در ادامه به نتیجه‌گیری و افکار نهایی در مورد تأثیر بالقوه بلاکچین‌های خصوصی بر صنایع مختلف می‌پردازیم.

نتیجه‌گیری

در پایان باید گفت، بلاکچین خصوصی این پتانسیل را دارند که صنایع مختلف را متحول کنند و شیوه زندگی و تجارت ما را تا حدود زیادی بهبود بخشند. استفاده از مکانیسم‌های اجماع، رمزگذاری و قراردادهای هوشمند، بلاکچین خصوصی را قادر می‌سازد تا سطح بالایی از امنیت و حریم خصوصی را برای اطلاعات حساس ذخیره‌شده بر روی آن‌ها فراهم کنند. این ویژگی‌ها، بلاکچین خصوصی را به یک فناوری ایده‌آل برای صنایع مختلف مانند مدیریت زنجیره تأمین، امور مالی، مراقبت‌های بهداشتی و املاک تبدیل می‌کند که نیاز به شفافیت، مسئولیت‌پذیری، امنیت و کارایی بالا دارند.

برای مثال، پیاده‌سازی بلاکچین خصوصی در مدیریت زنجیره تأمین، شفافیت و مسئولیت‌پذیری بیشتری را ممکن می‌سازد، ردیابی منشأ محصولات را آسان‌تر می‌کند و اطمینان می‌دهد که کالاها از منابع قانونی می‌آیند. که می‌تواند به جلوگیری از تقلب و افزایش اعتماد مصرف‌کننده به محصولاتی که خریداری می‌کنند کمک کند. در صنعت مالی، بلاکچین خصوصی را می‌توان برای تسهیل تراکنش‌های مالی امن و شفاف، کمک به کاهش خطر تقلب و افزایش کارایی عملیات مالی استفاده کرد. در مراقبت‌های بهداشتی، بلاکچین خصوصی را می‌توان برای ذخیره ایمن و به اشتراک‌گذاری اطلاعات بیمار، بهبود کیفیت مراقبت و نجات جان افراد مورد استفاده قرار داد.

با این حال، مانند هر فناوری جدید، چالش‌ها و محدودیت‌هایی نیز وجود دارد که باید بر آن‌ها غلبه کرد. مقیاس پذیری، قابلیت همکاری، مقررات، پذیرش و امنیت برخی از چالش‌های اصلی پیش روی بلاکچین خصوصی هستند. اما با ادامه تحقیق و توسعه، راه‌حل‌هایی برای غلبه بر این چالش‌ها و در دسترس‌تر و مفیدتر کردن بلاکچین‌های خصوصی برای مشاغل و افراد در حال توسعه است.

تأثیر آتی بلاکچین خصوصی بر اقتصاد و جامعه جهانی قابل‌توجه و گسترده است. همان‌طور که شرکت‌ها و سازمان‌های بیشتری از بلاکچین‌های خصوصی استفاده می‌کنند، می‌تواند منجر به افزایش کارایی، بهبود امنیت، افزایش شفافیت، دسترسی جامع‌تر به خدمات مالی و حکمرانی بهتر شود. زمان هیجان‌انگیزی برای بلاکچین‌های خصوصی است و دیدن اینکه چگونه این فناوری در سال‌های آینده به تکامل و بلوغ خود ادامه می‌دهد، جالب خواهد بود.

توجه به این نکته ضروری است که بلاکچین خصوصی راه‌حلی برای هر مشکلی نیستند و مهم است که قبل از اجرای آن‌ها، مناسب بودن آن‌ها را ارزیابی کنید. همچنین مهم است که قبل از اجرای راه‌حل بلاکچین خصوصی، محیط قانونی و نظارتی را در نظر بگیرید. علاوه بر این، مهم است که به خاطر داشته باشید که بلاکچین‌های خصوصی، مانند هر فناوری، به‌طور مداوم در حال تکامل و بهبود هستند. پیشرفت‌های جدید مانند راه‌حل‌های لایه ۲، تراکنش‌های خارج از زنجیره، و سایر راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری به افزایش ظرفیت بلاکچین‌های خصوصی و مناسب‌تر کردن آن‌ها برای کاربردهای در مقیاس بزرگ کمک می‌کنند.

راه‌حل‌های قابلیت همکاری مانند پروتکل‌های ارتباطی متقابل زنجیره‌ای و زنجیره‌های جانبی نیز برای اتصال بلاکچین‌های خصوصی مختلف و امکان انتقال دارایی‌ها و داده‌ها بین آن‌ها در حال توسعه هستند. این کار باعث می‌شود تا کسب‌وکارها و سازمان‌ها بتوانند از مزایای بلاکچین خصوصی به‌طور کامل استفاده کنند.

همچنین انتظار می‌رود که پذیرش بلاکچین خصوصی تغییرات قابل‌توجهی در نحوه انجام تجارت، تبادل اطلاعات و تعامل با یکدیگر ایجاد کند. این احتمال وجود دارد که بلاکچین‌های خصوصی به بخشی جدایی‌ناپذیر از بسیاری از صنایع تبدیل شوند و به بهبود کارایی، امنیت و شفافیت کمک کنند و درنهایت منجر به اقتصاد جهانی کارآمدتر و شکوفاتر شوند.

با این حال، مهم است که در نظر داشته باشید که بلاکچین خصوصی هنوز در مراحل ابتدایی خود هستند و هنوز چیزهای زیادی در مورد این فناوری باید آموخت. به این ترتیب، برای کسب‌وکارها، سازمان‌ها و دولت‌ها مهم است که از آخرین پیشرفت‌ها در بلاکچین‌های خصوصی مطلع باشند و نحوه استفاده از آن‌ها را برای بهبود عملکرد و افزایش امنیت در نظر بگیرند.

به‌طور خلاصه، بلاکچین خصوصی پتانسیل ایجاد تغییرات قابل‌توجه در صنایع مختلف و بهبود شیوه زندگی و کار را دارند. با این حال، مهم است که چالش‌ها و محدودیت‌های ناشی از فناوری بلاکچین را در نظر بگیرید و از پیشرفت‌ها و توسعه مداوم در این زمینه آگاه باشید. همان‌طور که این فناوری به تکامل خود ادامه می‌دهد، دیدن تأثیر بالقوه بلاکچین خصوصی بر اقتصاد جهانی و جامعه به‌عنوان یک کل هیجان‌انگیز خواهد بود.

منبع