سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO) چیست؟
آیا می‌توانید راهی برای سازمان‌دهی و ارتباط با افراد دیگر در سراسر جهان تصور کنید که در آن، افراد بدون اینکه یکدیگر را بشناسند، قوانین خود را وضع کرده و تصمیمات گرفته شده را به طور مستقل بر روی یک بلاکچین رمزگذاری کنند؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که قطعاً راه رسیدن به این هدف، ایجاد یک سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO) است. در واقع، در عصر حاضر برخی از کاربران اینترنت مشتاقانه منتظر راه‌اندازی سازمان‌های اجتماعی و پاسخ به این سؤال هستند که «چگونه می‌توانیم ارزش‌ها را در یک محیط قابل اعتماد مبادله کنیم؟». طبق وایت‌پیپر اتریوم، بلاکچین تراکنش‌های قابل اعتماد و تبادل ارزش خودکار را امکان‌پذیر می‌کند اما با این وجود، کاربران اینترنت در سراسر جهان تمایل دارند تا بتوانند با روشی ایمن و مؤثر با سایر افراد همفکر خود در سراسر جهان سازمان‌دهی شوند. در این مقاله قصد داریم تا شما را با DAO آشنا کنیم. اگر شما هم می‌خواهید در رابطه با این سازمان و ویژگی‌های آن، آگاهی کسب کنید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO)
سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO)، یک نهاد بدون رهبری مرکزی است که به صورت کاملاً مستقل توسط جامعه‌ی خود و طبق قوانین وضع شده بر روی بلاکچین اداره می‌شود. در واقع، DAOها نوعی سازمان بومی اینترنتی هستند که توسط اعضای خود مدیریت می‌شوند یعنی اعضای گروه در رابطه با هر موضوع یا پیشنهادی، رأی‌گیری کرده و بر اساس نتایج رأی‌گیری در مورد آن تصمیم‌گیری می‌کنند. جالب است بدانید که این سازمان‌ها، خزانه‌های داخلی دارند که در صورت تأیید اعضا، امکان دسترسی به آن‌ها وجود دارد.
به‌طورکلی یک DAO می‌تواند اهداف زیادی را دنبال کند اما نکته مهم این است که در این سازمان‌ها، مدیریت سلسله مراتبی وجود ندارد و همه اعضا در تصمیم‌گیری‌ها دخیل بوده و در سطوح مختلفی بر پروتکل نظارت می‌کنند. مثلاً مؤسسات خیریه که اعضای آن کمک‌های مالی را تأیید می‌کنند و یا شرکت‌های سرمایه‌گذاری پر ریسک، می‌توانند به صورت یک سازمان مستقل غیرمتمرکز سازمان‌دهی شوند. بخش جالب توجه یک DAO، این است که همه اعضا آن انگیزه و هدف مشابهی دارند. بنابراین با قاطعیت در رأی‌گیری‌ها شرکت کرده و به آنچه به نفع پروتکل است، رأی می‌دهند چون آن‌ها می‌دانند که هرچه پروتکل قدرتمندتر و سالم‌تر باشد، ارزش توکنی که آن‌ها در اختیار دارند، بیشتر خواهد شد.
بهتر است قبل از ادامه این مبحث بدانید که سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO) با پروژه The DAO متفاوت است. در می ۲۰۱۶، استارت‌آپ آلمانی slock.it، در حمایت از نسخه غیرمتمرکز Airbnb، اقدام به راه‌اندازی پروژه خلاقانه «The DAO» کرد و با یک کمپین تأمین مالی جمعی توانست معادل ۱۵۰ میلیون دلار اتریوم جذب کند. متأسفانه در کدهای این پروژه مشکلات خاصی وجود داشت و در ژوئن ۲۰۱۶، هکرها موفق شدند ۵۰ میلیون دلار اتریوم را از DAO خارج کنند. اگرچه خطا در کد slock.it بود و نه در فناوری اصلی، اما هک، اعتماد برخی افراد را هم به اتریوم و هم به طور کلی DAOها تضعیف کرد. اما جالب است بدانید که در طی دو سال گذشته، رشد صعودی امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) منجر به افزایش علاقه مجدد مردم به DAOها شده است.
سازمان مستقل غیرمتمرکز چگونه کار می‌کند؟
اولین توضیح از نحوه کارکرد یک سازمان مستقل غیرمتمرکز، توسط مایک هرن، مشارکت‌کننده سابق بیتکوین ارائه شد. او DAO را به عنوان یک ماشین بدون راننده توصیف کرد که به صورت یک Uber مستقل کار می‌کند. یعنی خودرو با توجه به برنامه‌ریزی اولیه خود دقیقاً می‌داند که چه کاری باید انجام دهد. خودرو یک مسافر پیدا کرده و او را به مقصد می‌رساند و از او بابت هزینه جابه‌جایی، بیتکوین می‌گیرد. سپس قبل از پیدا کردن مسافر بعدی، از بیتکوین دریافتی برای شارژ مجدد خود در یک مکان استفاده کرده و سپس همین کار را ادامه می‌دهد. توجه داشته باشید که این خودرو تنها یکی از وسایل نقلیه متعلق به یک DAO است و همانطور که خودروها پول به دست می‌آورند، سود این کار به سهامدارانی که در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند، پرداخت می‌شود.
به طور خلاصه، DAOها توسط قراردادهای هوشمند فعالیت می‌کنند. این قراردادهای هوشمند را می‌توان طوری برنامه‌ریزی کرد که وظایف معمول شرکت را به‌طور خودکار اجرا کنند، به‌طورمثال، پرداخت وجه برای تأمین مالی یک پروژه زمانی انجام می‌شود که موافقت درصد معینی از سرمایه‌گذاران سازمان با این کار اعلام شود.
برخی از ویژگی‌های یک DAO عبارتند از:
- عدم وجود سلسله مراتب: در اغلب موارد، در این سازمان‌ها، مدیریت سلسله مراتب وجود ندارد و معمولاً ذینفعان به جای رهبران یا مدیران تصمیم‌گیری می‌کنند.
- شفاف: کد، متن باز است یعنی هر کسی می‌تواند آن را مشاهده و بررسی کند. در واقع در یک شبکه بلاکچین، هر کسی می‌تواند تاریخچه آن را اسکن کرده و نحوه تصمیم‌گیری‌ها را مشاهده کند.
- دسترسی آزاد: هر کسی که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند توکن‌های DAO را نگه داری کرده و یا آن‌ها را بخرد و در نتیجه قدرت تصمیم‌گیری در سازمان را به‌دست آورد.
- تغییرات دموکراتیک: سرمایه‌گذاران می‌توانند قوانین DAO را با رأی دادن به پیشنهادات جدید تغییر دهند.
- استخدام: یک سازمان مستقل غیرمتمرکز حتی از نظر تئوری می‌تواند استعدادهای خارجی را استخدام کند، زیرا هنوز وظایفی وجود دارد که فقط انسان‌ها قادر به انجام آن هستند. به عنوان مثال، خودرو بدون راننده که در مثال DAO در بالا در مورد آن صحبت کردیم، می‌تواند به طور خودکار یک تعمیرکار را بر اساس سنسورهایی که در هنگام بروز خسارت به DAO گزارش می‌دهند، استخدام کند.
چه چیزی سازمان‌های مالی غیرمتمرکز را متمایز می‌کند؟
همانطور که قبلاً اشاره شد، یکی از ویژگی‌های خاص DAOها این است که تراکنش‌های مالی و قوانین آن‌ها بر روی شبکه بلاکچین ثبت می‌شود و این تراکنش‌ها از طریق قراردادهای هوشمند ساده‌سازی می‌شوند. در نتیجه نیاز به مشارکت شخص ثالث در تراکنش‌های مالی از بین می‌رود. در واقع، در یک DAO، قرارداد هوشمند نشان‌دهنده قوانین سازمان بوده و منابع سازمان را نگه‌داری می‌کند. سازمان‌های مالی غیرمتمرکز به صورت شفاف و عمومی فعالیت می‌کنند یعنی هیچ کس نمی‌تواند قوانین را بدون توجه مردم ویرایش کند و هر تغییری نیاز به رأی‌گیری و تأیید اعضا دارد.
در مقایسه با شرکت‌های سنتی، DAOها یک سازمان دموکراتیک هستند یعنی اعضای یک DAO باید برای اجرای هر تغییری رأی‌گیری کنند. نقدینگی DAOها عمدتاً توسط تأمین مالی جمعی فراهم شده و منجر به صدور توکن‌ها می‌شود. حاکمیت DAOها در دست جامعه است، در حالیکه حاکمیت شرکت‌های سنتی بیشتر در دست مدیران اجرایی، هیئت مدیره و سرمایه‌گذاران فعال است. فعالیت DAOها کاملاً شفاف و جهانی است اما در شرکت‌های سنتی فقط خود سازمان می‌داند که چه فعالیتی در حال انجام و چه اتفاقی در حال رخ دادن است.
مشکلات یک سازمان مستقل غیرمتمرکز
همانطور که در پروژه The DAO مشخص شد، کد غیرقابل توقف (Unstoppable Code) می‌تواند مشکل‌ساز باشد. در آن زمان، ناظران پروژه The DAO، مشاهده می‌کردند که مهاجم به آرامی وجوه DAO را تخلیه می‌کند، اما آن‌ها نتوانستند کاری برای جلوگیری از آن انجام دهند چون از نظر فنی، هکر از قوانین شبکه پیروی می‌کرد. بعد از این اتفاق، کدگذاران اصلی اتریوم، تاریخچه تراکنش‌ها را معکوس کردند تا بتوانند وجوه از دست رفته مال‌باختگان را تأمین کنند، تصمیمی بحث برانگیز که منجر به شکاف در جامعه اتریوم شد.
به‌طورکلی تغییر قوانین DAO، پس از استقرار در شبکه بلاکچین اتریوم دشوار است. در واقع، همان چارچوبی که از هرگونه تغییر در سازمان بدون موافقت اعضا جلوگیری می‌کند، می‌تواند برای جامعه مشکل‌ساز شود. اگر بخواهیم راحت با یکدیگر صحبت کنیم باید بگوییم که یکی از اصلی‌ترین مشکلات این سازمان‌ها این است که شکاف‌ها و باگ‌های موجود در چارچوب آن‌ها به راحتی برطرف نمی‌شود و این می‌تواند منجر به سرقت احتمالی، از دست دادن پول یا سایر عواقب فاجعه‌آمیز شود.
