صندوق پوشش ریسک (Hedge Fund)، نوعی صندوق با مدیریت حرفه‌ای است که از پول جمع شده در آن به منظور سرمایه‌گذاری بر روی اوراق بهادار و سایر دارایی‌ها استفاده می‌شود. در واقع Hedge Fundها، صندوق‌های خصوصی هستند که از محدودیت‌های نظارتی و عملیاتی صندوق‌های عمومی مستثنی می‌باشند یعنی آن‌ها می‌توانند ریسک‌های بیشتری را بپذیرند و در استراتژی‌های پیچیده‌تری شرکت کنند. با این حال، آن‌ها ملزم هستند که از افراد و شرکت‌های با سرمایه بالا برای مشارکت در صندوق‌های خود استفاده کنند.
مدیر یک صندوق پوشش ریسک ممکن است به منظور به حداکثر رساندن بازده و کاهش ریسک، اوراق سرمایه‌گذاری سنتی مانند سهام و اوراق قرضه را هولد کرده و یا از استراتژی‌های غیرسنتی مانند پوزیشن‌های شورت، خرید و فروش مشتقات یا معاملات آپشن استفاده کند. به‌طورکلی به دلیل ماهیت تهاجمی و سفته‌بازی، صندوق‌های پوشش ریسک نسبت به صندوق‌های عمومی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (mutual funds) و صندوق‌های قابل معامله در بورس (exchange traded funds ( ETFs )) پر ریسک‌تر هستند. در واقع، صندوق‌های پوشش ریسک راهی برای افراد ثروتمند است تا با یکجا کردن پول‌های خود با یکدیگر، بازده متوسط بازار را پشت سر بگذارند. مدیران این صندوق‌ها، اغلب از استراتژی‌های تهاجمی به منظور ایجاد بازده مثبت برای سرمایه‌گذاران استفاده می‌کنند و بر اساس عملکرد خود، دستمزد دریافت می‌کنند.
تاریخچه صندوق‌های پوشش ریسک
سرمایه‌گذاران بازارهای مالی معتقدند که اولین صندوق پوشش ریسک در سال ۱۹۴۹ توسط آلفرد جونز (Alfred W. Jones) تأسیس شد و استراتژی معاملاتی او به این شکل بود که او ریسک خرید سهام را با پوزیشن‌های شورت پوشش می‌‌داد. بعداً جونز یک صندوق پوشش ریسک با کارمزد تشویقی ایجاد کرد که ساختاری مشابه صندوق‌های پوشش ریسک فعلی داشت.
شاید بزرگترین رونق صندوق‌های پوشش ریسک در دهه ۱۹۹۰ رخ داد، زمانی که شرکت‌های پوشش ریسک شناخته شده مانند Bridgewater Associates و Paulson & Co به شهرت رسیدند. طبق مقاله رنه استولز (Rene Stulz) از سال ۱۹۹۴، صندوق‌های پوشش ریسک، بازدهی مشابه شاخص S&P 500 داشتند اما باید در نظر داشت که از سال ۲۰۰۷-۲۰۰۸ و شروع بحران مالی در سراسر دنیا، بسیاری از این صندوق‌ها عملکرد ضعیف‌تری نسبت به سایر شاخص‌های بازار از خود نشان دادند.
چگونه یک صندوق پوشش ریسک کار می‌کند؟
یک صندوق پوشش ریسک، همانند یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک یا ETF، از پول سرمایه‌گذاران برای به کارگیری استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود استفاده می‌کند. سرمایه گذاران یک Hedge Fund، معمولاً سرمایه‌گذاران نهادی، صندوق‌های بازنشستگی و افرادی هستند که می‌توانند حداقل نیازمندی‌های سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها را که از ۱۰۰۰۰۰ دلار تا ۲ میلیون دلار متغیر است را تأمین کنند.
این صندوق‌ها معمولاً اهداف سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدتی دارند یعنی دارایی‌های آن‌ها تا حدودی جزء دارایی‌های نقدشونده هستند اما باید توجه داشت که برخی از استراتژی‌ها مانند «مشتقات» یا «سهام خصوصی» ممکن است نقدشوندگی بسیار کمتری داشته باشند. سرمایه‌گذاران یک صندوق پوشش ریسک همانند یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک می‌توانند سرمایه خود را به ارزش خالص یک دارایی سرمایه‌گذاری کرده و یا برداشت کنند. با این حال، بسیاری از صندوق‌های پوشش ریسک به کاربران خود فقط در پایان یک ماه یا سه ماهه اجازه برداشت می‌دهند و برخی دیگر از این صندوق‌ها می‌توانند در صورت اقتضای شرایط، برداشت‌ها را به طور کامل متوقف کنند.
جالب است بدانید که صندوق‌های پوشش ریسک از برخی مقررات کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) مستثنی هستند و این موضوع به آن‌ها امکان استفاده از استراتژی‌های سرمایه‌گذاری غیرسنتی را می‌دهد. با این حال، Hedge Fundها ملزم به رعایت الزامات خاصی هستند که در قانون اوراق بهادار ۱۹۳۳، قانون بورس اوراق بهادار ۱۹۳۴، و قانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری سال ۱۹۴۰ تعیین شده است. از طرف دیگر، برخی از صندوق‌های پوشش ریسک توسط کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC) نیز کنترل می‌شوند.
الزامات یک صندوق پوشش ریسک
سرمایه‌گذاری در صندوق‌های پوشش ریسک عموماً محدود به سرمایه‌گذاران معتبری است که حداقل، دارایی خالص ۱ میلیون دلار و درآمد ۲۰۰ هزار دلار در دو سال گذشته داشته باشند و این درآمد در سال جاری نیز ادامه پیدا کند.
کارمزد صندوق‌های پوشش ریسک
کارمزدهای صندوق پوشش ریسک معمولاً بین ۱% تا ۲% از اصل سرمایه به اضافه ۲۰% از بازدهی صندوق است. به‌طورکلی در این صندوق‌ها، ساختار کارمزد «۲ و ۲۰» نامیده می‌شود که نشان‌دهنده این است که ۲ درصد کارمزد از اصل دارایی و ۲۰ درصد از عملکرد به مدیر یا تیم مدیریتی یک صندوق پوشش ریسک می‌رسد.
استراتژی‌های پوشش ریسک
استراتژی‌های یک Hedge Fund، طیف گسترده‌ای از دارایی‌ها را شامل می‌شود و در عین حال بسیار فراتر از استراتژی‌های خرید فروش سهام، اوراق قرضه سنتی و دارایی‌هایی مانند فلزات گرانبها، کالاها، املاک و مستغلات و هنر می‌باشد.
استراتژی‌های ممکن در این صندوق‌ها عبارتند از:
- Short selling یا فروش عاریتی ( استقراض اوراق بهادار و فروش آن در بازار و سپس خرید آن به قیمت کمتر با هدف کسب سود از محل اختلاف قیمت )
- Volatility trading
- Arbitrage
- Leveraged equity
دسته‌بندی صندوق‌های پوشش ریسک
- Managed futures: در این صندوق‌ها به معامله سبد سهام، ارز یا معاملات آتی کالا پرداخته می‌شود.
- Long/short equity: در این نوع از صندوق‌ها از پوزیشن‌های خرید در برخی از سهام به همراه پوزیشن‌های فروش در برخی دیگر به طور همزمان استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که این استراتژی به منظور افزایش بازده و در عین حال کاهش ریسک کلی بازار طراحی شده است.
- استراتژی‌های رویداد محور (Event driven strategies): در اغلب این صندوق‌ها، اوراق بهادار شرکت‌های آسیب‌دیده، ورشکسته یا شرکت‌هایی که قصد ادغام دارند و یا تحت تأثیر یک رویداد خاص قرار می‌گیرند، خریداری شده و در هنگام وقوع رویداد از آن سود می‌برند.
- استراتژی‌های کمی (Quantitative strategies): در این صندوق‌ها ممکن است از معاملات خودکار مبتنی بر تجزیه و تحلیل داده‌های سیستماتیک یا الگوریتمی استفاده شود.
- استراتژی‌های کلان جهانی (Global macro strategies): در این صندوق‌ها از تحلیل و بررسی روندهای اقتصاد کلان جهانی مانند رویدادهای ژئوپلیتیک، نرخ ارز، نرخ بهره یا قیمت کالاها به منظور بهره‌برداری از فرصت‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند.
صندوق‌های پوشش ریسک معروف
مشهورترین صندوق‌های پوشش ریسک در تاریخ عبارتند از:
- Bridgewater Associates: بزرگترین صندوق پوشش ریسک در جهان که در سال ۱۹۷۵ توسط ری دالیو (Ray Dalio) تأسیس شد. جالب است بدانید که او اخیراً توسط مجله تایم به عنوان یکی از ۱۰۰ فرد تأثیرگذار در دنیا معرفی شده است.
- The Quantum Fund: یکی از شناخته شده‌ترین صندوق‌های پوشش ریسک است که قدمت آن به دهه ۱۹۷۰ باز می‌گردد و مشاور آن جورج سوروس (George Soros) است. جالب است بدانید که این صندوق در سال ۱۹۹۲ با شرط‌بندی در برابر پوند انگلیس، بانک انگلستان را با مشکل روبرو کرد.
- Long Term Capital Management: همه صندوق‌های پوشش ریسک موفق نیستند و سقوط چشمگیر LTCM شاید بارزترین نمونه آن باشد. LTCM که در سال ۱۹۹۴ توسط چندین اقتصاددان برنده جایزه نوبل تأسیس شد و بعد از موفقیت کوتاه مدت و در کمتر از چهار ماه در سال ۱۹۹۸ حدود ۶/۴ میلیارد دلار از دست داد. این صندوق تحت نظارت فدرال رزرو تجدید سرمایه شد و در سال ۲۰۰۰ منحل شد.
جمع‌بندی
صندوق‌های پوشش ریسک نوعی سرمایه‌گذاری خصوصی و جایگزین هستند که از پول سرمایه‌گذاران برای ساخت یک پورتفولیو از اوراق سرمایه‌گذاری و سایر دارایی‌ها استفاده می‌کنند. آن‌ها با کمک روش‌های مختلف به دنبال دستیابی به اهداف خود و رسیدن به بازدهی بالاتر از حد متوسط هستند. همیشه در نظر داشته باشید که این صندوق‌ها به دلیل استفاده از استراتژی‌های پیچیده مانند فروش عاریتی، اوراق مشتقه و معاملات اهرم‌دار نسبت به سرمایه‌گذاری‌های سنتی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و ETF پر ریسک‌تر و خطرناک‌تر هستند.
