توکنومیک چیست ؟ از آنجا که امروزه، دارایی های دیجیتال در حوزه سرمایه گذاری به محبوبیت بیشتری رسیده‌اند، مباحث زیادی در مورد « توکنومیک / توکنومیکس » مطرح می شود وشاید ساده ترین سؤال افراد این باشد که توکنومیک چیست و چطور باید از آن استفاده کرد. توکنومیک، اصطلاحی است که برای توصیف اقتصاد پروژه های کریپتویی از آن استفاده می شود.
برخی از دارایی های دیجیتال در وایت پیپر یا وب‌سایت خود، بخش مجزایی با نام توکنومیک دارند، اما جالب است بدانید که اگر یک رمزارز این اطلاعات را به صورت جداگانه در اختیار شما قرار نداده باشد، می توانید با بررسی عملکرد آن، به این اطلاعات دسترسی پیدا کنید. به دلیل نوسانات و ریسک موجود در بازار کریپتوکارنسی بهتر است قبل از خرید یا فروش یک رمزارز در مورد توکنومیک آن تحقیق کرده و متوجه شوید که آیا این دارایی برای سرمایه گذاری مناسب است یا خیر.
توکنومیکس کریپتو ( Crypto Tokenomics ) یعنی چه ؟
برای پاسخ دقیق به سؤال توکنومیک چیست ؟ باید گفت که کلمه توکنومیک ( Tokenomic )، ترکیبی از دو کلمه توکن ( token ) و اقتصاد ( economic ) است. در واقع، این اصطلاح نشان دهنده همه عواملی است که در تعیین ارزش یک رمزارز نقش دارند و شامل طیف گسترده ای از عوامل مانند حداکثر عرضه توکن، نحوه اضافه یا حذف توکن های جدید به گردش، مشوق برای دارندگان توکن و کاربرد پروژه است. در واقع، توکنومیک یک راه ساده برای اشاره به اقتصاد کلی یک رمزارز خاص است.
وقتی شما توکنومیک یک پروژه را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهید، در واقع به این موضوع می پردازید که چه چیزی به یک ارز دیجیتال ارزش می دهد و اینکه آیا این احتمال وجود دارد که ارزش آن در آینده افزایش یابد یا خیر.
شرح و توضیح توکنومیکس کریپتو
برای توضیح توکنومیکس کریپتو، ابتدا لازم است توضیح مختصری در مورد توکن های رمزنگاری داده شود. توکن کریپتو، یک دارایی دیجیتال است که بر روی یک بلاکچین (یک دفتر کل تراکنش) کار می کند. در واقع، یک شبکه غیرمتمرکز که همه تراکنش ها را تأیید کرده و آن ها را در بلاکچین ثبت می‌کند. توسعه دهندگان یک توکن، همان افرادی هستند که در تعیین توکنومیک آن نقش دارند چون آن ها ویژگی ها و نحوه عملکرد توکن را مشخص می کنند. اگرچه توکنومیک تعریف گسترده ای دارد، اما معمولاً به ترکیبی از عوامل زیر اشاره دارد:
- حداکثر عرضه
- فرآیند صدور یا سوزاندن توکن
- کارمزد تراکنش
- مشوق برای دارندگان توکن
چطور توکنومیک کار می کند ؟
بعد از پاسخ به سؤال توکنومیک چیست، بهتر است با نحوه کار آن آشنا شوید. توکنومیک، اقتصاد یک پروژه رمزنگاری شده را با ایجاد انگیزه برای دارندگان توکن و تعریف سودمندی توکن ها ایجاد می کند. متغیر های مختلفی که توسعه دهندگان برای تأثیرگذاری بر جنبه های مختلف توکنومیک با آن ها بازی می کنند عبارتند از:
عرضه ( Supply )
یک معیار اصلی در توکنومیک پروژه های مختلف، موضوع « عرضه سکه ها » است. به منظور بررسی این موضوع، شما باید کل عرضه و همچنین عرضه در گردش یک دارایی دیجیتال را در نظر بگیرید. به عنوان مثال، کل عرضه بیتکوین ( BTC )، ۲۱ میلیون واحد است و انتظار می رود آخرین بیت کوین در حدود سال ۲۱۴۰ استخراج شود.
از سوی دیگر، سولانا ( SOL )، مجموعاً ۵۰۸ میلیون SOL برای عرضه به بازار دارد. جالب است بدانید که پروژه های اِن اِف تی نیز تعداد توکن هایی را که قرار است ایجاد شوند، محدود در نظر می گیرند. برای مثال CryptoPunks امکان ایجاد ۱۰۰۰۰ پانک در قرارداد های v1 و v2 را دارد. توجه داشته باشید که کمیاب و انحصاری بودن، منجر به قیمت بالاتر اِن اِف تی ها می شود.
تخصیص توکن و دوره های واگذاری ( Token allocations and vesting periods )
یکی از روش های معمول در پروژه های رمزنگاری، تخصیص توکن به سهام‌داران آن پروژه است. این کار به منظور اعتباربخشی به محصول انجام شده و برای توکن هایی که به سرمایه گذاران خطرپذیر یا توسعه دهندگان یک پروژه داده می شود، یک دوره واگذاری در نظر گرفته خواهد شد. در دوره واگذاری، توکن های توسعه دهندگان برای مدت معینی قفل شده و بنابراین سرمایه گذاران از شر عاملان پامپ و دامپ در بازار در امان هستند.
استخراج و استیکینگ ( Mining and staking )
در حال حاضر، بلاکچین های اولیه مانند بیت کوین و اتریوم، به عنوان پاداش، توکن هایی را برای تشویق به ماینر ها می دهند. این بلاکچین ها با مکانیسم اجماع اثبات کار ( PoW ) فعالیت می کنند. در این مکانیسم، ماینر ها باید از قدرت محاسباتی خود برای استخراج بلاک های جدید و اضافه کردن آن ها به بلاکچین استفاده کنند اما در بلاکچین های با مکانیسم اجماع اثبات سهام ( PoS ) پاداش ها به کسانی تعلق می‌گیرد که تعداد معینی از دارایی های دیجیتال خود را در یک قرارداد هوشمند قفل کرده اند. جالب است بدانید که در طی چند روز آینده، قرار است شبکه بلاکچین اتریوم به صورت کامل از اثبات کار به اثبات سهام تغییر کند.
بازده یا سود (Yields )
تمام کسانی که دارایی های دیجیتال خود را هولد می کنند، می توانند در پلتفرم های کشت سود ( Yield farming ) توکن های بیشتری به دست آورده و درآمد غیرفعال کسب کنند. شما در این پلتفرم ها می توانید دارایی های دیجیتال خود را از طریق قرارداد های هوشمند به افرادی که وام می خواهند، قرض دهید و سود و اصل سرمایه خود را به صورت توکن پس بگیرید.
توکن سوزی ( Token burns )
برای جلوگیری از تورم، پروتکل های کریپتو باید فرایند توکن سوزی را انجام دهند و به طور دائم توکن ها را از گردش خارج کنند. این کار از آن جهت مهم است که به دنبال توکن سوزی، تعداد توکن های در گردش کمیاب شده و احتمالاً قیمت افزایش می یابد. صرافی بایننس به صورت فصلی، توکن اصلی خود BNB را می سوزاند تا کل عرضه خود را کاهش دهد. در نوامبر ۲۰۱۹، استلار، ۵۵ میلیارد توکن XLM، یعنی چیزی در حدود ۵۰ درصد از کل عرضه خود را از بین برد و این کار منجر به رشد ۳۰ درصدی قیمت آن شد.
تحلیل توکنومیک
عرضه و تقاضا عامل اصلی تعیین کننده قیمت دارایی های دیجیتال هستند. بعد از رسیدن به پاسخ سؤالاتی مانند توکنومیک چیست ؟ و چگونه کار می کند، در این بخش از مقاله قصد داریم که به شما نشان دهیم، چگونه توسعه دهندگان بر روی تک تک فاکتور های دخیل در توکنومیک کار می کنند.
عرضه ( Supply )
در هنگام بررسی عرضه یک رمز ارز، ما باید تعیین کنیم که آیا ارزش یک توکن به صورت واقعی افزایش می یابد یا ارزش آن به صورت تورمی بالا می رود. طبق تئوری های اقتصادی اگر توکن های کمتری در گردش باشند، ارزش یک توکن افزایش می یابد که این یک کار ضد تورمی است. از طرف دیگر، اگر تعداد کل توکن ها افزایش یابد، ارزش آن کاهش می یابد و این همان تورم است.
به طورمثال سقف عرضه بیت کوین، ۲۱ میلیون واحد بیت کوین است که با توجه به هالوینگ تا سال ۲۱۴۰ استخراج کامل آن به طول می انجامد. تا ژوئن ۲۰۲۲ بیش از ۱۹ میلیون بیت کوین استخراج شده است و استخراج ۲ میلیون واحد دیگر از آن به حدود ۱۲۰ سال زمان نیاز دارد. این بدان معناست که تنها حدود ۱۰ درصد از کل بیت کوین های موجود در ۱۰۰ سال آینده استخراج می شود و این موضوع از هرگونه تورمی جدی جلوگیری می کند.
تقاضا ( Demand )
عرضه به تنهایی اهمیتی ندارد و این مفهوم تقاضاست که در کنار عرضه قرار گرفته و به آن ارزش می دهد. یک عرضه ثابت به طور خودکار به ارزش تبدیل نمی شود. مردم باید باور کنند که یک دارایی علاوه بر اینکه در حال حاضر ارزش دارد، در آینده نیز ارزشمند است. توجه داشته باشید که برای تعیین اینکه آیا یک توکن مورد تقاضا خواهد بود یا خیر، باید بازگشت سرمایه، تئوری بازی و الگو های رفتاری را مورد بررسی قرار دهید.
بازگشت سرمایه ( ROI )
بازگشت سرمایه به جریان نقدی اشاره دارد که انتظار می رود یک توکن برای صاحب خود ایجاد کند. به عنوان مثال، یک دارنده آوالانچ ( AVAX )، می تواند توکن های خود را به منظور حفظ امنیت شبکه و کسب درآمد بیشتر استیک کند. در واقع، برخی از پروتکل ها به سهام داران خود اجازه می دهند تا سهمی از درآمد پروتکل را به خانه ببرند. مثلاً دارندگان SushiSwap ( SUSHI ) از درآمد پروتکل، سهم می گیرند. توجه داشته باشید که اگر یک توکن، ROI ذاتی نداشته باشد، مردم آن را هولد نخواهند کرد.
سطوح انرژی جامعه ( Energy levels of the community )
شور و شوق و سطح انرژی جامعه پیرامون یک دارایی دیجیتال را می توان با بررسی شبکه های اجتماعی آن در دیسکورد، توئیتر و یا سایر رسانه های اجتماعی مشخص کرد. علاوه بر این، سطح انرژی جامعه، یک محرک کلیدی برای میزان تقاضا برای توکن آن دارایی در آینده است. یک مثال بارز از این موضوع در رابطه با دوج کوین است. دوج کوین جزء میم کوین های بازار بود که به لطف طرفداران خود به لیست برترین توکن ها راه یافت.
نظریه بازی ( Game theory )
به مکانیسم فاندامنتال هر فناوری، نظریه بازی گفته می شود. به عبارت ساده، نظریه بازی، مطالعه سیستماتیک چگونگی و چرایی تصمیم گیری افراد است. این برنامه که در حوزه کریپتو اعمال می شود، به توسعه دهندگان امکان می دهد تا فرآیند تصمیم گیری سهام داران را در یک محیط تعاملی ارزیابی کنند. برای آشنایی بیشتر با مباحث فاندامنتال پیشنهاد می‌کنیم آموزش تحلیل فاندامنتال ارز دیجیتال را مشاهده نمایید.
نمونه توکنومیک: Near Protocol ( NEAR )
در تصویر زیر توکنومیک پروتکل Near را مشاهده می کنید. کارمزد اجرای تراکنش ها، ذخیره سازی داده ها، استیکینگ و مشارکت در امنیت شبکه و مشارکت حاکمیتی همگی از ابزار های یک توکن هستند. حداکثر عرضه توکن NEAR، یک میلیارد است. این پروتکل به شکل ثابت، میزان ۵٪ از کل عرضه هر سال، توکن ایجاد می کند. از طرف دیگر، ۹۰ درصد توکن ها به عنوان پاداش برای حفظ امنیت تراکنش ها، ذخیره سازی و محاسبات به اعتبار سنج ها داده می شود و کارمزد تراکنش های جمع آوری شده توسط شبکه نیز برای کنترل تورم سوزانده می شود.
جمع بندی
درک صحیح از توکنومیک به شما مهارت اساسی ارزیابی یک پروژه کریپتویی را می دهد. شما با بررسی وایت پیپر یک پروژه می توانید اطلاعات مهمی در رابطه با عرضه و تقاضای توکن مورد نظر خود کسب کنید. همچنین شما قادر خواهید بود بفهمید که تیم توسعه دهنده چگونه تقاضا برای توکن را افزایش می دهد و در نتیجه به طور منطقی چشم انداز های آینده آن را تحلیل فاندامنتال کنید. تومنومیک یک عامل کلیدی در تعیین نحوه عملکرد یک توکن در برابر دلار آمریکا، بیت کوین و یا آلتکوین ها است و به شما کمک می کند تا پروژه های ارزشمند این حوزه را شناسایی و بر روی آن ها سرمایه گذاری کنید.
